Barns motoriske utvikling og erfaringer med natur - Odd Lennart Vikene & Jan Morten Loftesnes

Innledning

Et særtrekk ved den norske kulturen er tradisjon for utelek og uteaktiviteter. De siste årene har vi sett en sterk oppblomstring av natur- og friluftsbarnehager. Ikke minst ser bevisste og ressurssterke foreldre ut til å ville ha barna sine inn i slike barnehager (Søbstad 2004). Natur- og miljøspørsmål blir også stadig viktigere, både på grunn av de store økologiske og miljømessige utfordringene og fordi vi lever i et forbrukersamfunn som i stor grad preges av bruk-og-kast-mentalitet.

Rammeplanen (BFD 1996) og høringsutkastet til revidert rammeplan for barnehagen (BFD 2005) poengterer verdien av å lære ute i naturen, av utelek og friluftsliv året rundt. Barna skal få kompetanse om natur, økologi, miljøvern og samspillet i naturen. Barns kjærlighet til natur skal utvikles. Rammeplanen legger også vekt på barnets nysgjerrighet og aktivitet og på at barn lærer gjennom samspill med omgivelsene. De ansatte i barnehagen skal oppmuntre alle barn til å søke fysiske utfordringer og utprøve sine kroppslige muligheter.

Teori om læring og utvikling gir oss holdepunkter for at utelek, for eksempel på naturlekeplassen, er en meget egnet arena for både motorisk utvikling og naturkjennskap. For at barnehagepersonalet skal kunne utføre retningslinjene som er gitt i rammeplanen for barnehagen (BFD 1996; 2005), kreves det forståelse av motorisk utvikling og erfaringer med natur.

Leik som metode i Uteskule

Leik som metode!

I det pedagogiske arbeidet med barn i barnehagen er det eit sprang frå fri/ekte leik som eit utspring frå barnet sjølv til leik som er i gangsett av tilsette i barnehagen. Då går leiken frå å vere sjølvstyrt til å bli vaksen styrt. Likevel vil begge desse variantane ha barnet i sentrum med deira behov for aktivitet og behov for å kunne leike for leiken si skuld. Dette er ein viktig del i utviklinga hjå barnet med tanke på. sosial kompetanse og meistring.

I Rammeplanen for barnehagen er fokus på ferdigheiter. Korleis skal ein på ein pedagogisk god måte stimulere til betra ferdigheiter for barn i alderen 1-5 år? Dette er det sjølvsagt fleire svar på. Her vil det bli fokusert på leik som metode. Leik som metode betyr at ein brukar kjende leikar som gøymeleikar, Hauk og due, Troll og stein, ulike stafettar og organiseringsformer som vi særleg kjenner frå fysisk fostring eller barneidrett inn i det pedagogiske arbeidet.

I leikaktivitet med dei minste er det vanleg at ein driv Barn-vaksen aktivitet. Det betyr at ein kan bruke songleikar og regler som ein utviklar slik at dei ferdigheitene ein ynskjer å stimulere kjem fram gjennom den teksten ein syng eller rimar.

For dei barna som er i stand til å leike t.d. gøymeleikar kan ein lage det slik at ein kan fri seg med å gjere ei bestemt oppgåve. Denne oppgåva kan knytast til t.d. eit av fagområda i rammeplanen. Viss ein brukar fangeleikar, som Troll og stein, kan ein og verte "fri" om ein gjer nokre aktivitetar som kan få ein tilbakke i leiken. Eit eksempel kan vere at dei som vert fanga skal hinke 5 steg, finne ein "firkant", telle kor mange pinnar/kongler som ligg i ein ring, kjenne att ein bokstav o.l.

På denne lærarstyrte måten kan ein bruke leik som metode. Etter kvart kan ungane vere med på finne ut kva det er som skal gi "fri".